Page 94 - Geleceğin İnşası Eğitim 2002-2024

4. Eğitimde Kalite Uygulamaları İnsanın odak noktası olarak kabul edildiği eğitim sistemlerinde; etkili bir liderlik, net ve gerçekçi
hedeflerin belirlenmesi, ihtiyaçlara cevap verebilecek nitelikte programların geliştirilmesi, yetkinlik ve
Bu bölümde 2002-2024 yılları arasında ülkemizde hazırlanmış ancak uygulanmaya fırsat olmamış,
liyakat ilkelerine dayanan güvenilir kaynakların yönetimi, verimli bir şekilde planlanmış mali ve finansal
mülga ve hâlihazırda mükemmelleştirme çalışmaları devam eden eğitimde kalite uygulamalarının
kaynak programı ile nitelikli öğretme ve öğrenme süreçlerinin izleme ve değerlendirme standartlarının
tarihsel süreci ele alınmaktadır.
uluslararası, yerel, millî ve manevi değerlere göre belirlemesi önem taşımaktadır. Tespit edilen bu kalite
Eğitimde Kalite Kavramı, Kalite Standartları ve Performans standartlarının uygulanması ve işlevselliğinin sürekli olarak değerlendirip izlenmesi elzemdir. Kalite
standartlarının tespit edilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi, nihayetinde insana değer verme,
Eğitim politikalarının ulusal ve uluslararası seviyelerde tartışma alanlarından biri olan eğitimde kalite
değişime ve yenilenmeye imkân sağlanmaktadır. Merkezinde insan olan böylesi bir yapıda kurumsal
çalışmaları, özünde eğitim hedeflerine ulaşılma derecesi olarak yorumlanmaktadır (Bakioğlu ve Baltacı,
kapasiteyi artırmak gerek beşerî sermayenin güçlendirilmesi gerekse finansal kaynakların etkili bir
ÖĞRETİM PROGRAMLARI VE EĞİTİMDE KALİTE UYGULAMLARI vadede ekonomik büyümeyi ve istihdam yaratma çabalarını içermektedir (Avrupa Eğitim Bilgi Ağı 18.000.000’a yakın öğrencisi ile içerisinde büyük bir potansiyeli barındırmaktadır. Bu büyük yapıyı istenen
2010). Eğitimde kalitenin iyileştirmesine yönelik yapılan araştırmalar ve bu iyileştirme çalışmaları, uzun
şekilde kullanılması ile mümkün olmaktadır.

Türkiye’de Eğitimde Kalite Uygulamalarının Üst Politika Belgelerindeki Yeri
[Eurydice], 2015).
Türk Millî Eğitim Sistemi 70.000’i aşkın eğitim kurumu, 1.100.000’in üzerinde öğretmen ve
Ülkelerde uygulanan eğitim sistemi değerlendirme süreçlerinin daha güçlü ve adil okul sistemleri
oluşturmak için kilit bir rol oynadığı (Paulo et al., 2004) göz önünde bulundurulduğunda, eğitimde
yönde harekete geçirecek çalışmalarda kamu kaynaklarını etkili ve verimli kullanmak için, öncelikle ihtiyaç
kalite aciliyet arz eden bir gündem maddesi olsa da çoğu ülke, ancak 2000’li yıllar itibariyle kendi
analizleri gibi veri setlerine dayalı bir yol haritası belirlemek ve ardından politikalar oluşturmak önem arz
eğitim politikalarının gündemine bu konuyu taşıyabilmiştir. Eğitimde kalitenin ölçme ve değerlendirme
etmektedir. Gerek ulusal gerekse uluslararası birçok üst politika belgesinde ve araştırma raporlarında
yöntemleri ise ülkelere göre farklılık göstermektedir (Leite vd., 2014).
vurgulandığı üzere, eğitim kurumlarının kalite standartlarının tespit edilmesi, değerlendirilmesi ve

Uluslararası alanda kabul görmüş NEASC, IB, CIS ve gibi kalite standartları incelendiğinde, eğitimde iyileştirilmesi, nihayetinde kurumsal kapasitenin her yönüyle artırılması, sürdürülebilir ve nitelikli bir
kalite standartları belirlenirken insan kaynakları, mali kaynaklar, öğretim programları, fiziki imkânlar, eğitim sistemi için hayati öneme sahiptir. Cumhurbaşkanlığı tarafından üzerinde dikkatle durulan Türkiye
öğretmen, öğrenci ve yönetici performansları gibi alanların dikkate alındığı anlaşılmaktadır. Farklı Yüzyılı inşasında, öğrencilerin, öğretmenlerin, eğitim kurumlarının ve eğitimin diğer tüm paydaşlarının
ülkelerdeki kalite standartlarına bakıldığında, temel olarak eğitim ve öğretim süreçlerindeki iyileştirmenin kazanımlarının ve niteliklerinin artırılması kritik bir rol oynamaktadır. Söz konusu gerekçeler ve yasal
92 93
amaçlandığı görülmektedir. Bu amaçların ne ölçüde gerçekleştiğini tespit etmek amacıyla “performans” dayanaklar birlikte ele alındığında, eğitim kurumlarının kalite standartlarının belirlenmesi ve kurumların

terimi sürece dâhil edilmektedir (Palmer, 1993). Bunun için öncelikle değerlendirme standartlarının bu standartlara ulaşması konusunda rehberlik ve uygulama çalışmalarının yapılmasının önemi daha iyi
belirlenmesi gerekmektedir. Performans değerlendirme ve ölçme konusundaki ilk adım, hangi kriterler anlaşılmaktadır.
ve boyutlar açısından değerlendirileceğinin belirlenmesidir.
Millî Eğitim Bakanlığı’nın 2019-2023 Strateji Planında “eğitim sisteminin temel amacı; topluma faydalı,
Bir organizasyonel yapı olarak eğitim, canlı bir organizmadır ve değişime açıktır. Oysa eğitimin toplumsal değerleri gözeten, etkili iletişim becerilerine sahip, değişime uyum sağlayabilen, öğrenmeyi
kalitesinden bahsedebilmek için, uluslararası kabul görmüş, geçerli, güvenilir ve çağın standartlarına öğrenen, bilişim teknolojilerini verimli kullanabilen, kendisiyle ve toplumla barışık, inisiyatif alan, araştıran,
uygun, belirli kriterlerinin olması gerekmektedir. Bu ön koşulların sağlanması için eğitim sisteminde sorgulayan ve eleştirel düşünme becerilerine sahip özgür bireyler yetiştirmek” ve “eğitim sektörüne

yeterli kapasiteye sahip olunmalı veya var olan kapasite güçlendirilmelidir. Kapasitesi güçlü veya yapılan yatırımlarda niteliğin artırılmasını ve eğitim kurumlarının kalite standartlarının yükseltilmesini
güçlendirilmiş ülkelerin eğitim sistemlerindeki kalite güvence mekanizmaları sayesinde eğitimde kalite öngörmek” olduğu ifade edilmektedir. Her hanede en az bir bireyin veli, öğrenci, öğretmen veya mezun
konusu bu ülkelerde bir “kontrol listesi”nden “kültür”e dönüşebilmektedir (Birleşmiş Milletler [BM], 2014). olmak üzere eğitim ekosisteminin bir bileşeni olduğu göz önünde bulundurulduğunda; eğitimin kamu
Destekleyici nitelikteki uluslararası rapor bulguları (OECD, 2022) da eğitime dair kazanımları artırmanın en gündeminde millî bir mesele olduğu kabul edilmelidir.

önemli etkenlerinden birinin, eğitim kurumlarında kalite standartlarının tespiti ve kurumsal kapasitenin
Eğitim ekosistemini bütüncül olarak ele alması aslî görevi olan Millî Eğitim Bakanlığının yükümlülükleri
artırılması olduğunu ifade etmektedir.