Page 118 - Geleceğin İnşası Eğitim 2002-2024

eğitim olanaklarının verilmesi, eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması ve eğitime katılımı artırmanın 20. Millî Eğitim Şûrası’nda, eğitimin demokratikleşmesi, fırsat eşitliği ve eğitime katılım konularında
yeni bir yolu olarak değerlendirilmiştir. 19. Şûra’da, öğrenci ve veli katılımını güçlendirerek eğitimin önceki Millî Eğitim Şûralarından farklı olarak dijitalleşmeye daha fazla vurgu yapılmakta ve teknolojinin

demokratikleşmesine dair vurgu yapılmaktadır. Bunun yanında 4+4+4 eğitim sistemiyle öğrencilere eğitimde fırsat eşitliği ve eğitime katılım ile kapsayıcılık sağlama yolundaki rolü ön plana çıkarılmaktadır.
farklı seçenekler sunan seçmeli derslerin artırılması ve çeşitlendirilmesi üzerinde de yoğunlaştığı Eğitim süreçlerinde daha fazla bireyselleşme ve katılımcı dijital çözümler sunması, fırsat eşitliğinin dijital
EĞİTİME KATILIM VE EĞİTİMDE FIRSAT EŞİTLİĞİ
görülmektedir. Seçmeli derslerin artırılması, öğrencilerin eğitim süreçlerinde kendi ilgilerine ve boyutta ele alması ve eğitime katılımın esnek modellerle desteklenmesi, 20. Millî Eğitim Şûrası’nın eğitime
yeteneklerine göre seçim yapabilmelerini sağlamak, daha katılımcı ve demokratik bir eğitim anlayışını daha demokratik, çağdaş ve kapsayıcı bir perspektiften yaklaştığının göstergeleri olarak gösterilebilir

desteklemek amacıyla önerilmiştir (TTKB, 2024).
4. Eğitimin Demokratikleşmesi, Eğitime Katılım ve Eğitimde Fırsat Eşitliğini
EĞİTİMİN DEMOKRATİKLEŞMESİ,
Artırılmasına Yönelik Geliştirilen Projeler
Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 2021 yılında yapılan 20. Millî Eğitim Şûrası “Temel Eğitimde Fırsat
̇
̇
Eşitliği” teması ile gerçekleştıri̇lmıştır. 18. ve 19. Millî Eğitim Şûraları’nda, eğitimin demokratikleşmesine
̇
Türkiye’de Millî Eğitim Bakanlığının 2002-2024 yılları arasında eğitimin demokratikleşmesini
yönelik olarak okul yönetim süreçlerine öğrencilerin ve velilerin daha fazla katılımının sağlanması,
sağlamak, eğitime katılımı artırmak ve eğitimde fırsat eşitliğini geliştirmek için yaptığı yasal düzenlemeler
seçmeli derslerin çeşitlendirilmesi ve öğrenci merkezli bir müfredat oluşturulması üzerinde durulduğu
dışında farklı çalışmaları da bulunmaktadır. Eğitimin demokratikleşmesi, eğitime katılım ve eğitimde
görülmektedir. Özellikle öğrencilerin eğitim süreçlerinde daha katılımcı ve söz sahibi olabilecekleri eğitim
fırsat eşitliğinin önündeki sorunların gerçek kaynaklarına eğilerek yapılacak olan iyileştirmeler sorunu
ortamının oluşturulması amaçlanmıştır. 20. Millî Eğitim Şûrası’nda ise eğitimin demokratikleşmesi için,
kalıcı olarak çözmeye yardımcı olacaktır. Bu nedenle eğitimin demokratikleşmesi, eğitime katılım ve
öğrencilerin ve velilerin teknolojik araçlar ve dijital eğitim platformlarını kullanarak karar alma süreçlerine
eğitimde fırsat eşitliği kavramları çok boyutlu sorunlarla ilişkili olduğu için çözümleri de çok boyutlu
daha etkin bir şekilde katılım sağlamaları gerektiği vurgulanmıştır. Ayrıca, öğrencilere kendi öğrenme
olmak durumundadır (Carter, 2018). Bu bağlamda Millî Eğitim Bakanlığı da 2002-2024 yılları arasında
hızlarını belirleme özgürlüğü tanıyan dijital araçların eğitime entegre edilmesi ile bireysel öğrenme
eğitimin demokratikleşmesi, eğitime katılım ve eğitimde fırsat eşitliği konularında farklı paydaşlarla,
yollarını seçebilmesi gündeme getirilmiştir. Bu durum, eğitimin demokratikleşmesine dair daha yenilikçi
farklı boyutlarda birçok proje geliştirmiştir. Bu anlayışla yasa, yönetmelik ve kanunlar çerçevesinde
bir yaklaşım olarak değerlendirilmektedir.
eğitimin demokratikleşmesini sağlamak, eğitime tüm kesimlerin katılımı artırmak ve eğitimde fırsat
eşitliğini gerçekleştirmek amacıyla geliştirilen projeler aşağıda listelenmiştir:
Eğitimde fırsat eşitliği, 20. Millî Eğitim Şûrası’nda dijital olanaklara daha geniş kapsamlı bir erişim
yönüyle ele alınmaktadır. Eğitimde dijitalleşme, öğrencilerin sahip olduğu dijital olanaklar arasındaki > Haydi Kızlar Okula Projesi (2003), UNICEF iş birliğiyle yürütülen bir proje olup bu projede kız
116 farklılıklarının en aza indirgenebilmesi için eğitimde fırsat eşitliğini sağlamak amacıyla kritik bir öge olarak çocuklarının eğitime katılımını artırmak ve özellikle kırsal kesimlerdeki kız çocuklarının okullaşma 117
değerlendirilmiş ve öğrencilere ücretsiz internet erişimi sağlanması, teknolojik cihazların temin edilmesi
oranını yükseltmek amaçlanmıştır.
gibi önemli konular gündeme getirilmiştir. Bu, özellikle COVID-19 salgını sürecinde uzaktan eğitimin
> Temel Eğitime Destek Projesi (2002–2007) ile Türkiye’de yoksulluktan en fazla etkilenen kırsal
önemi ve dijital olanaklara erişim farklılıklarından kaynaklı eğitimde fırsat eşitsizlikleri ortaya çıkabilmesi
alanlar ile kentlerin gecekondu bölgelerinde temel eğitimin dışında kalmış kız çocuklarını ve risk
nedeniyle yeni bir öncelik olarak değerlendirilmiştir. Eğitime katılım konusunda 20. Millî Eğitim Şûrası’nın
altındaki çocukları eğitime kazandırmak amaçlanmış; böylece bu proje ile ekonomik sebeplerle
alternatif eğitim modelleri geliştirdiği ve daha esnek olduğu görülmektedir. İlgili Millî Eğitim Şûrası’nda
oluşan fırsat eşitsizliklerini ortadan kaldırmak hedeflenmiştir.
özellikle uzaktan eğitim olanaklarının artırılması, hayat boyu öğrenme fırsatlarının desteklenmesi ve esnek
>
müfredat uygulamaları önerilmektedir. Bu, eğitime katılımı daha kapsayıcı şekilde ele alan bir yaklaşım Fırsatları Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi (FATİH) Projesi (2010) kapsamında
olarak değerlendirilebilir. Yine 18. ve 19. Millî Eğitim Şûra’larında engelli bireylerin eğitime katılımı konusunda eğitimde fırsat eşitliğini sağlamak ve bilgi teknolojilerini kullanarak eğitim kalitesini artırmak
okullardaki fiziksel erişilebilirliğin artırılması ve özel eğitim öğretmenlerinin sayısının artırılması gibi öneriler amaçlanmıştır. Eğitimde ortaya çıkan teknolojik yenilikler, Türkiye’de de eğitimin kalitesini
dikkati çekmektedir. 20. Millî Eğitim Şûrası’nda ise, eğitime katılan engelli bireylerin sayısını arttırmak için artırmak üzere tercih edilmektedir. Bu durumla ilgili atılan adımlardan birisi de FATİH projesi

teknolojik destek ve dijital araçların daha etkin kullanılması gerektiği ifade edilmektedir. Bu bağlamda, özel olmuştur. 2011-2012 eğitim-öğretim döneminde pilot uygulamayla hayata geçirilen FATİH
eğitim gereksinimli öğrencilerin teknoloji ve dijital araçlar, platformlar yoluyla eğitim süreçlerinde daha projesinin öncelikli hedefi fırsat eşitliği oluşturmak olmuştur (Doğan ve Koçak,2020). Bu projenin
bağımsız olabilmelerinin sağlanması hedeflenmiştir. bileşenleri, eğitsel e-içerik, öğretmenler için hizmet içi eğitim, donamım ve yazılım altyapısı,