Page 323 - Geleceğin İnşası Eğitim 2002-2024

AFET VE KRİZ DÖNEMLERİNDE EĞİTİM ÇALIŞMALARI
Afet ve benzeri olağanüstü durumlar sırasında ülkelerde eğitimin devamlılığının sağlanması, Öztürk, 2022). Afet yönetiminin yalnızca fiziksel altyapıların güçlendirilmesiyle sınırlı olmadığı, aynı
koruyucu önlemlerin alınması açısından büyük bir önem taşımaktadır. Eğitim, paylaşılan değerler ve zamanda öğrencilerin, öğretmenlerin ve diğer okul çalışanlarının potansiyel afet veya acil durumlardan

ilettiği mesajlar nedeniyle toplumda uzlaşmayı teşvik edici bir rol üstlenmektedir (Tawil & Harley, 2004). etkilenmemesi ya da etkilerinin en aza indirilmesi için öğretmenlerin rollerinin güçlendirilmesi, okul-aile
Bu sebeple, deprem bölgelerinde öğretmen açığının kapatılması ve eğitim kalitesinin artırılması da bu iş birliğinin geliştirilmesi ve her okulun bir afet ve acil durum planına sahip olması ile bu planın etkin bir
sürece hayati bir katkı sunmaktadır. Millî Eğitim Bakanlığı tarafından deprem felaketi sonrası yapılan bu şekilde hayata geçirilmesi gerektiği önem arz etmektedir (Özmen vd., 2015; Yıldırım, 2024). Bu bağlamda
alandaki çalışmalara bakıldığında, ilk olarak Personel Genel Müdürlüğü tarafından 2023 Mart sözleşmeli eğitim, deprem riski konusunda toplumsal farkındalığı artırmak ve toplumun afetlere karşı daha

öğretmen atama sürecinde, toplam 44.573 öğretmenin ataması gerçekleştirilmiş olup bu sayıdan dayanıklı hale gelmesine katkıda bulunmak açısından kritik bir rol oynamaktadır.
21.569’unun deprem bölgesinde yer alan 10 ilde atanmış olması göze çarpmaktadır (T.C. MEB Strateji
Ayrıca afet riskini azaltma eğitiminin müfredata entegre edilmesi, öğrenciler ve personel arasında
Geliştirme Başkanlığı, 2024).
farkındalığı artırırken ilk yardım ve acil durum müdahalesi konularındaki yaşam becerileri eğitimi de
Deprem sonrası onarım ihtiyacı olan 11 ildeki eğitim yapılarının bakım ve onarım çalışmaları başarıyla
onlara temel yetkinlikler kazandırır (Kus, 2018). Örneğin bir okulda düzenlenen seminerlerde doğal afetler,
tamamlanmıştır. Bu süreçte yaklaşık 45.000 derslik onarılmış ve öğrencilerin kullanımına sunulmuştur.
tahliye prosedürleri ve acil durum çantalarının içeriği gibi konular ele alınarak öğrencilerin bu durumlara
Bununla birlikte güçlendirilmesi gereken eğitim yapılarında tahkik işlemleri ve güçlendirme çalışmaları
hazırlıklı olmaları sağlanabilir. Bu tür eğitimler; afet öncesi hazırlık, afet sırasında yapılması gerekenler ve
devam etmektedir. Deprem bölgesinde eğitim gören öğrencilerin öğrenme kayıplarını telafi etmek ve
afet sonrası yardım süreçlerini kapsayarak öğrencilerin bilgi ve becerilerini geliştirmektedir.
merkezi sınavlara hazırlık süreçlerinin aksamamasını sağlamak amacıyla 2023-2024 eğitim öğretim
döneminde 11 Eylül-6 Ekim 2023 tarihleri arasında bir program uygulanmıştır. Bu program kapsamında, Etkili iletişim ve uzaktan öğrenme için teknolojinin kullanımı ile gerekli kaynakların tahsisini sağlayan

26 telafi eğitimi destek materyali hazırlanmış ve öğrencilere sunulmuştur. Ayrıca afet bölgelerinde özel güçlü yönetim politikaları kritik bir öneme sahiptir (Bird, 2009). Okul yönetimi, afet planlarını uygulamak için
eğitim destek çadırları kurulmuş ve okullar için çeşitli eğitim materyalleri hazırlanıp dağıtılmıştır. Özellikle yerel yönetim ve uzmanlarla iş birliği yaparak afet durumunda nasıl hareket edeceklerine dair net bir yol
“Afet Sonrası Uyum Etkinlikleri” kitabı ile “Özel Çocuklara Özel Materyaller” projesi çerçevesinde, özel haritası oluşturabilir (Ishiwatari, 2021). Bu tür iş birliği, kaynakların etkin bir şekilde tahsis edilmesini ve her
eğitim gereksinimi olan öğrencilere yönelik kaynaklar sağlanmıştır. Bu öğrencilerin eğitimine destek bir okulun ihtiyacına özel planların geliştirilmesini sağlar. Ayrıca bu planların periyodik olarak güncellenmesi
olmak amacıyla 7 adet kurs programı geliştirilmiş ve afet bölgesindeki okullara çeşitli ders kitapları ve simülasyon tatbikatları yapılması, personelin ve öğrencilerin bu durumlara daha da hazırlıklı hale

gönderilmiştir (T.C. MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı, 2024). Ek olarak ‘Mobil Bilim Merkezi Projesi’ gelmesini sağlayacaktır. Ek olarak afete hazırlık stratejilerinin uzmanlarla iş birliği içinde sürekli izlenmesi ve
320 ile öğrencilere psikososyal destek sağlanmış; bu proje kapsamında yaklaşık 25.000 öğrenciye farklı değerlendirilmesi, en iyi uygulamaların uyarlanmasını kolaylaştıracaktır (Işık vd., 2012). Böylece okullar, yıllık 321
disiplinlerde bilimsel deney setleri sunularak öğrenirken eğlenmeleri teşvik edilmiştir. Mobil Bilim Merkezi afet hazırlık değerlendirmesi yaparak tatbikatlar ve eğitimlerden elde edilen verileri toplayabilir; bu veriler,

faaliyetleri; Kahramanmaraş, Gaziantep ve Malatya’daki çadır kentler ile depremzede vatandaşların sonraki eğitimlerin iyileştirilmesine ve en iyi uygulamaların belirlenmesine katkı sağlayabilir.
kaldığı yurt ve konteyner bölgelerinde gerçekleştirilmiştir.
Son olarak ruh sağlığı hizmetleri ve toplumsal destek ağları aracılığıyla öğrencilerin ve personelin
2. Geleceğe Yönelik Öneriler ve Çıkarımlar duygusal ile psikolojik ihtiyaçlarının karşılanması, afet sonrası dayanıklılığın artırılması açısından son

derece önemlidir. Afet sonrasında öğrencilerin ve okul personelinin duygusal ve psikolojik ihtiyaçlarının
Afetlere dirençli eğitim sistemlerinin geliştirilmesi, risk değerlendirmesi, altyapı geliştirme, müfredat
karşılanması hem bireysel hem de toplumsal iyileşme sürecinin kritik bir parçasıdır (Kılıç, 2020). Bu
entegrasyonu, toplum katılımı ve politika yönetimini içeren kapsamlı ve çok yönlü bir yaklaşım gerektirir.
süreçte; kriz danışmanlığı, psikososyal destek hizmetleri ve travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
Böyle bir yaklaşım, krize müdahale liderliğini geliştirir, istişare ve iletişimi teşvik eder ve risk yönetimi
tedavisi gibi profesyonel ruh sağlığı hizmetleri devreye girebilir (Kukuoğlu, 2018). Ayrıca okullarda
kapasitelerini geliştirir (IIEP-UNESCO, 2020). Bu durum, tahliye protokollerini ve kaynak tahsisini
öğretmenler ve veliler tarafından oluşturulan destek grupları, öğrencilerin duygusal paylaşımlarını
kapsayan afete hazırlık planlarının oluşturulmasının yanı sıra bölgeye özgü riskleri belirlemek için zarar
teşvik ederek topluluk içinde güven duygusunu yeniden inşa edebilir. Okul çapında düzenlenen
görebilirlik değerlendirmelerinin yapılmasını gerektirir (Pektaş, 2012).
farkındalık seminerleri ve güvenli alan etkinlikleri ise hem öğrencilerin hem de personelin afet sonrası
Bir diğer önemli husus da altyapı iyileştirmeleri, afete dayanıklı okul binaları inşa etmeye ve dayanıklılıklarını artırmak için önemli adımlar arasında yer alır (Bulu, 2023). Bu tür bütüncül yaklaşımlar,
toplum sığınakları olarak hizmet verebilecek çok amaçlı tesisler tasarlamaya odaklanmaktır (Of & afetlerin uzun vadeli psikolojik etkilerinin hafifletilmesine katkı sağlar.