Page 244 - Geleceğin İnşası Eğitim 2002-2024

GİRİŞ edinen, doğumdan ölüme kadar bütün amaçlı öğrenme faaliyetleri” şeklinde tanımlanmıştır (Avrupa
Eğitim Bilgi Ağı [EURYDICE], 2000). Avrupa Komisyonu ise hayat boyu öğrenme kavramı ile ilgili;
Yirminci yüzyıldan itibaren dünya; sosyal, ekonomik ve kültürel alanlarda önemli değişimler yaşamıştır. “yeterlik, beceri ve bilgilerin bireysel, sosyal, beşeri ya da istihdamla alakalı bir bakış açısıyla geliştirilmesi
Bu değişimler, bireylerin hızlı dönüşümlere ayak uydurabilmeleri için topluma uyum sağlamasını, bu için yaşam boyu gerçekleştirilmekte olan tüm öğrenme faaliyetleri” şeklinde bir tanımlama yapmıştır

doğrultuda da yaşamları boyunca sürekli eğitim almalarını zorunlu kılmıştır. Bireylerin günlük hayatlarını (Commission of European Communities, 2001a).
toplumsal düzenle uyum içinde sürdürebilmeleri ve mesleki gelişmeleri takip edebilmeleri için kendilerini
sürekli yenilemeleri kaçınılmaz bir gerçekliğe dönüşmüştür. Eğitimin sadece okul duvarlarıyla, yaşla ve Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu-[UNESCO] (2016a) ise hayat boyu öğrenme
belirli niteliklerle sınırlı kalmayarak, sürekli bir gelişime ve dönüşüme duyduğu ihtiyacın sonucu, hayat kavramını; “tüm formal ve informal eğitim süreçlerinin yanında hem kamuda hem de özel sektörde

boyu öğrenme günden güne önem kazanmıştır. Kavramı diğer eğitim kavramlarından bu denli farklı nitelikli insan gücünün gelişimini içeren bir kavram” şeklinde ifade etmiştir. Hayat boyu öğrenme, kişisel,
kılan bir diğer husus ise bu süreci belirli bir zaman aralığında sınırlandırmadan, okul duvarları dışında sivil, sosyal veya istihdamla ilgili perspektifleri içeren bilgi, beceri ve yeterlilikleri geliştirmek için bir ömür
boyu üstlenilen tüm öğrenme faaliyetlerini kapsamaktadır. Öğrenme niyeti veya amacı, bu faaliyetleri
da bireyin gelişimini desteklemesidir. Bu noktada, hayat boyu öğrenme için; “örgün eğitim kapsamında
HAYAT BOYU ÖĞRENME veren bir süreç” (Güleç vd.,2012) tanımı yapılmıştır. Kişilere kazandırılacak bu bilgi ve becerilerin yanı sıra, Bir başka tanıma göre ise bir kişinin yaşamı boyunca bilgisini artırmaya ve becerilerini geliştirmeye
kültürel veya sportif faaliyetler gibi öğrenme dışı faaliyetlerden ayıran temel kriterlerdir (Eurostat, 2024).
aktarılması yetersiz kalmış bilgi ve becerilerin aktarıldığı toplumsal, ekonomik ve kişisel ihtiyaçlara cevap

hizmet eden bağımsız öğrenme, “hayat boyu öğrenme” olarak tanımlanmaktadır (Netzwerk Stiftungen
süreç içerisinde edinecekleri yeni deneyimler onları hem yaşadıkları toplumla daha uyumlu hale getirecek
und Bildung, 2024).
hem de onlara ekonomik yönden katkı sağlayacaktır. Amacı ve muhteviyatı sebebiyle önemi ve işlevi
yadsınamaz bu eğitim konusu; ulusal ve uluslararası politika belgelerinden Millî Eğitim Bakanlığı’ndaki
Türkiye’de ise Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) bünyesinde 2014 senesinde hazırlanmış olan “Türkiye
uygulamalara kadar ilerleyen bölümlerde detaylarıyla yer almaktadır.

“eğitim kurumlarıyla sınırlı kalmayan; yaşamın tüm alanları içerisinde gerçekleştirilebilen, öğrenmenin
1. Hayat Boyu Öğrenmenin Tanımı ve İşlevi Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesi ve Eylem Planı 2014-2018” içerisinde söz konusu kavram;
ekonomik ve sosyal statü, eğitim düzeyi ya da yaşa bakılmadan, herhangi bir engel olmadan devam
Bireyler, günlük hayatlarını sürdürürlerken içinde yaşadıkları toplumda yaşanan değişimlere de
ettirilebileceğini gösteren bir kavram” biçiminde açıklanmıştır (MEB, 2014a). Bir başka ifadeyle hayat boyu
uyum sağlayarak, kendilerini geliştirmek ve devamlı bir öğrenme eğiliminde bulunmak mecburiyetinde
öğrenme; bireysel, sosyal, toplumsal ya da istihdamla alakalı bir bakış içerisinde yeterlik, beceri ve bilgiyi
kalmaktadır (Ödemiş, 2013). Bireyler, “örgün eğitim süreci içerisinde edinilen bilgilerin ve becerilerin,
242 geliştirebilmek için yaşam boyu gerçekleştirilmekte olan tüm öğrenme faaliyetleridir (Mesleki Eğitim ve 243
yaşamı sürdürebilmek açısından yeter düzeyde olmadığı” görüşünden hareketle, bilinçli ya da bilinçsiz
Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi-[MEGEP], 2006).
bir şekilde hayat boyu öğrenme süreci içerisinde bulunmaktadır (Keskinkılıç Kara, 2021). Bu bağlamda
hayat boyu öğrenme fikri, öğrenmenin zamana ve yere bağlı olmadan, bulunulan her ortamda Tüm bu tanımlamalardan hareketle hayat boyu öğrenme, öz-yönetimli bir öğrenme ve gelişim
yapılabileceğinden yola çıkmakta; erken çocukluk döneminde aileden edinilen öğrenmelerden başlayarak şeklinde özetlenebilir. Zira söz konusu süreç; kişinin kendisini ve dünyayı anlaması, algılaması, bunun

örgün eğitimin her kademesinde ve örgün eğitimin ardından yaşam içerisinde edinilen öğrenmeleri, bir neticesinde yeni güç ve beceriler edinmesi, kendisine yatırım yapmış olması bağlamında bir öz-yönetimi
diğer ifadeyle kişinin yaşamı süresince kazanmış olduğu tüm öğrenmeleri içermektedir (Diker Coşkun ve gerekli kılmaktadır.
Demirel, 2012).
Hayat boyu öğrenme, benimsenmiş olan felsefi ve siyasi fikirlere dayalı olarak değişik şekillerde

Kavramsal olarak hayat boyu öğrenmeyi tanımlarken uluslararası kuruluşlar tarafından yapılan yorumlanmış olmasına karşın, söz konusu yorumlar içerisinde dikkat çeken birtakım ortak unsurların
tanımlar ön plana çıkmaktadır. 1973 senesinde Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü (OECD) tarafından yer aldığı görülmektedir. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü-[OECD] (1996), bu unsurları kısaca şöyle
yayınlanmış olan “Hayat Boyu Öğrenme İçin Bir Strateji” isimli raporda, küresel rekabet ve ekonomi özetlemiştir;
ortamı içerisinde bireysel öğrenme ve mesleki hareketlilik ile alakalı olarak hayat boyu öğrenmenin
> Eğitim-öğretim sürecinin araç olarak değerinden çok, içsel değerine yönelik olduğuna, aynı
gerekliliği üzerinde durulmuş, bu bağlamda raporda hayat boyu öğrenme; “öğrenme faaliyetlerine
zamanda geleneksel eğitim felsefesinin bir alternatifi ve eleştirisi şeklinde gelişmiş olduğuna
katılım göstermeyi isteyen bütün bireyler için gerekli olan bilgi ve yeterliklerin geliştirilmesini amaç
yönelik bir inanç,