Page 153 - Geleceğin İnşası Eğitim 2002-2024

Giriş Millî Eğitim Şûraları ve Yönetici ile Öğretmen Yetiştirme Politikaları
İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ VE ÖĞRETMEN İSTİHDAMI
2002-2024 yılları arasında dört kez Millî Eğitim Şûrası gerçekleştirilmiştir. Şûralarda eğitim sistemi bir
Bir ülkenin kalkınma sürecindeki en kritik faktörlerden biri, yetişmiş insan gücü oluşturmaktadır.
bütün olarak ele alınırken yönetici ve öğretmen yetiştirme süreçleri de gündeme alınmıştır. Bu şûralarda
Yetişmiş insan gücü; ekonomik büyümeyi, sosyal gelişmeyi ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlayan temel
alınan kararlardan öne çıkanlarına aşağıda yer verilmiştir.
unsurlardan birini oluşturmaktadır. Yetişmiş insan gücünün oluşturulmasında öğretmenlerin önemli
bir yere sahip olduğu söylenebilir. Öğretmenlerin niteliği, eğitim sisteminin kalitesi ile doğrudan ilişkilidir
17. Millî Eğitim Şûrası
ve yetişmiş insan gücünün oluşturulmasında anahtar rol oynamaktadır (Hanushek, 2011). Öğretmen
17. Millî Eğitim Şûrası, 13-17 Kasım 2006 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir. Şûrada insan kaynakları
yetiştirme ve istihdamı, ülkelerin ekonomik ve sosyal kalkınma hedeflerine ulaşmasında önemli bir itici
yönetimi ve öğretmen yetiştirme ile ilgili gündem maddeleri de yer almaktadır. Bu gündem
güç olarak görülebilir. Öğretmenlerin niteliklerinin artırılması, hem öğrencilerin daha iyi eğitim almasını
maddelerinden başlıcaları; özel eğitim alanında niteliği artırmak amacıyla öğretmen eğitimlerine ağırlık
sağlamakta hem de toplumun genel eğitim düzeyini yükselterek kalkınmayı hızlandırmaktadır. Bu
verilmesi, özel eğitim branşındaki öğretmen açığının tamamlanması amacıyla sınıf öğretmenlerine
nedenle, öğretmenlerin mesleki gelişimi ve niteliği, uzun vadeli kalkınma hedeflerine ulaşmada büyük
yönelik hizmet içi eğitim verilmesi, hizmet içi eğitim faaliyetlerinin mesleğin tüm yeterlik alanlarını ve
önem taşımaktadır (Darling-Hammond, 2017). Öğretmenlerin çağın gerektirdiği becerilere sahip
çalışanlarını kapsayacak şekilde düzenlenmesi ve 3797 sayılı Kanun’un 55’ inci maddesinde ön görülen
olmaları, sadece eğitim sisteminin başarısı için değil, aynı zamanda ülkenin genel kalkınma süreci için
“Milli Eğitim Akademisi”ne işlerlik kazandırılması, eğitim fakültelerinin niteliğinin artırılması olarak
de bir gereklilik olarak ifade edilebilir. OECD’nin TALIS (2019) raporunda, öğretmenlerin sürekli mesleki
sıralanabilir.
gelişimlerine yatırım yapmanın eğitimin niteliğini olumlu yönde etkilediği belirtilmektedir.
18. Millî Eğitim Şûrası
Araştırmalar, bir ülkenin gelişmişliğinin yalnızca eğitime ayrılan kaynaklarla değil, öğretmenlerin
kalitesiyle de yakından ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır (Hanushek, 2011). OECD’nin (2005) 18. Millî Eğitim Şûrası 1-5 Kasım 2010 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir. Öğretmen yetiştirmeye
yayımladığı raporda öğretmen kalitesinin öğrenci çıktılarını etkileyen en önemli faktörlerden biri yönelik olarak alınan başlıca bazı kararlar; eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin aday öğretmenlik

olduğu belirtilmektedir. Bu bağlamda Türkiye’deki öğretmen yetiştirme ve istihdam politikaları, uzun uygulamasının öğretim yılı boyunca yapılmasının sağlanması, Öğretmen Yetiştirme Türk Millî
vadeli stratejiler doğrultusunda öğretmenlerin niteliklerini artırmayı hedeflemektedir (MEB, 2021). Komitesi’nin yeniden yapılandırılarak Öğretmen Yetiştirme Türk Millî Komitesine YÖK ve MEB’den
Öğretmen yetiştirme ve istihdam politikalarının etkili bir şekilde uygulanmasının, öğretmenlerin bağımsız karar alabilen bir kurul olarak işlerlik kazandırılması, öğretmen alımında uygulanan sınavlarda,
150 niteliklerinin artırılmasına ve dolayısıyla eğitim kalitesinin yükseltilmesine doğrudan katkıda bulunacağı adaylara öğretmenlik meslek bilgisi ve genel kültür alanlarının yanı sıra mezun oldukları özel alanlara 151

düşünülmektedir. ilişkin soruların da sorulması, öğretmenlerin hizmet içi eğitim faaliyetleri ile kongre, seminer, konferans
vb. bilimsel etkinlikler sonucunda almış oldukları belgelerin kariyer basamaklarının belirlenmesinde,
Eğitimin niteliğinin artırılması için öğretmen yeterliklerinin güncellenmesi ve geliştirilmesi, istihdamın
öğretmen yeterlikleri ile performans değerlendirme ve ücretlendirmede esas alınmasına ilişkin gerekli
dengeli bir biçimde gerçekleştirilmesi üst politika metinlerinde de ele alınmaktadır. Kalkınma planları,
düzenlemelerin yapılması olarak sıralanabilir.
strateji belgeleri, Millî Eğitim şûraları gibi üst politika metinlerinde öğretmen istihdamı ve öğretmen
yetiştirme sürecine ilişkin hedefler yer almakta; 2002-2024 yılları arasındaki süreç incelendiğinde bu üst Ayrıca 18. Millî Eğitim Şûrası’nda okul yöneticilerinin atamasında, lisansüstü eğitimin esas alınması,
politika belgelerinde ve yasal belgelerde konuyla ilgili hedeflerin istikrarlı bir biçimde hayata geçirildiği ve mevcut yönetici ve öğretmenlerin kişisel gelişimleri açısından üniversiteler ile Millî Eğitim Bakanlığı
sürekli bir gelişimin sağlandığı görülmektedir. arasında gerekli koordinasyonun sağlanarak uzaktan veya örgün eğitim yoluyla yüksek lisans ve doktora
eğitimi almalarının desteklenmesi, bu bağlamda verilecek izinlerin yasal bir düzenlemeyle güvence altına
1. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Sürecini Etkileyen Politika Belgeleri
alınması, bu öğretmenlerin maaşlarında belirli oranda artış sağlanması, yüksek lisans derecesine sahip
olanlara uzman öğretmenlik, doktora derecesine sahip olanlara başöğretmenlik ünvanı verilmesine
Bu bölümde öğretmen yetiştirme politikaları 2002-2024 yılları arasında yayımlanan şûra kararları,
yönelik kararlar alınmıştır. Millî Eğitim Bakanlığı Hizmetiçi Eğitim Dairesi Başkanlığı’nın görev, yetki ve
stratejik planlar, kalkınma planları ve öğretmen strateji belgesi çerçevesinde ele alınmaktadır.
sorumlulukları ile eğitim hizmeti sunduğu hedef kitlenin büyüklüğünün dikkate alınarak yapı ve statü
itibarıyla daha güçlü bir konuma getirilmesi de alınan kararlar arasında yer almaktadır.