Page 108 - Geleceğin İnşası Eğitim 2002-2024
P. 108

Giriş                                                                                                          Eğitim,  bireylerin  bilgi,  beceri,  tutum  ve  değer  edinerek  toplumsal  yaşama  etkin  bir  şekilde
                                                                                                                           katılmalarını sağlayan yapılandırılmış bir süreci ifade etmektedir. Bu süreç, bireylerin kişisel gelişimlerini
               Günümüzde bireylere küresel düzeyde rekabet gücü sağlayacak 21. yüzyıl becerilerini edindirmenin            desteklerken,  toplumun  kültürel  ve  sosyal  yapısına  uyum  sağlamalarına  imkân  tanımaktadır  (Akyüz,
            temel kaynağının eğitim olduğu söylenmektedir (Krstic vd., 2020). Bireylerin aldığı eğitimin niteliğinin       2020). Eğitim sürecindeki demokratik yaklaşım ve anlayış, bireyin temel insan haklarını içselleştirerek
        EĞİTİME KATILIM VE EĞİTİMDE FIRSAT EŞİTLİĞİ
            artması kısa vadede bireye; uzun vadede ise ülke kalkınmasına katkı sağlamaktadır. Ülkeler eğitimin            yetişmesine  imkân  vermektedir  (Tabak,  2019).  Bu  imkân  eğitimle  amaçlanan  istendik  davranış
            sağladığı  katkılardan  en  yüksek  ölçüde  yararlanmak  için  eğitimin  kapsayıcılığını  artırmaya  çalışırken,   geliştirebilen bireylerin sayısını arttırarak kültürel ve toplumsal uyuma katkı sağlamaktadır. Günümüzde
            aslında  toplumun  tamamının  eğitime  erişimini  hedeflemektedir.  Toplumdaki  tüm  kesimlerin  eğitim        toplumsal  bütünleşmenin  sağlanmasının,  birlikte  yaşama  imkânını  geliştirmenin,  bireylerin  hayat
            olanaklarından  aynı  şekilde  yararlanabilmesi  ve  bireyin  demografik  özelliklerinden  bağımsız  olarak    kalitesini  ve  niteliğini  yükseltmenin,  demokratik  siyasal  sistemi  yaşatmanın  en  geçerli  yolu  bireylere
     EĞİTİMİN DEMOKRATİKLEŞMESİ,
            eğitime erişiminin sağlanması eğitimde fırsat eşitliği bağlamında değerlendirilmektedir (Medina-Garcia         demokratik  değer  ve  becerileri  kazandırmaktır  (Özpolat,  2010).  Bunun  yanında,  toplumda  güven
            vd., 2020).                                                                                                    duygusunun gelişmesi, devlet-vatandaş, birey-toplum ilişkisinde insani ve akılcı bir anlayışın egemen

                                                                                                                           olması  da  demokrasiye  dayalı  bir  eğitim  anlayışının  varlığını  gerektirmektedir.  Bu  gereklilik  eğitimin
               Eğitimin demokratikleşmesi:
                                                                                                                           demokratikleşmesinin ne ölçüde önem arz ettiğini ortaya koymaktadır.
                   >  Eğitime katılım ve eğitimde fırsat eşitliği kavramları, eğitimde toplumsal adaletin sağlanabilmesi

                                                                                                                              Demokratikleşme, bir toplumun bireylerinin yönetim süreçlerine daha geniş katılımını sağlayacak
                   için gerekli ve önemli unsurlardır.
                                                                                                                           bir  yapıya  kavuşmasını  ifade  etmektedir.  Demokratikleşme,  insan  haklarına  saygı,  eşitlik,  şeffaflık  ve
                   >  Eğitimin  demokratikleşmesi,  eğitime  katılım  ve  eğitimde  fırsat  eşitliği  kavramları  günümüz
                                                                                                                           hesap verebilirlik gibi temel demokratik değerlerin güçlendirilmesi süreçlerini içermektedir (Diamond,
                   eğitim sistemlerinin temel dayanakları arasında yer almaktadır (Özçelik, 2024).
                                                                                                                           1999).  Bu  süreç,  sadece  siyasi  oluşumları  değil,  aynı  zamanda  eğitim  gibi  diğer  toplumsal  alanları  da
                   >  Demokratik  bir  ağa  dayalı  sistem  ile  gerçekleşmektedir.  Bu  bağlamda  demokrasinin  özünü     kapsamaktadır  (Held,  2006).  Eğitimin  demokratikleşmesi,  eğitim  sistemi  içinde  bireylerin,  eşit  olarak
                   oluşturan katılım ve fırsat eşitliği ilkeleriyle de kurgulanan sistemin beslenmesi gerekmektedir        temsil edilmesini, katılımı ve karar alma süreçlerine dâhil edilmesini ifade etmektedir. Demokratikleşme,

                   (Apple, 2013).                                                                                          toplumun tüm kesimlerinin ihtiyaçlarına yanıt verebilmesi için eğitim politikalarının da adil ve katılımcı
                                                                                                                           bir  biçimde  kurgulanması  anlamına  gelmektedir  (Dewey,  1916).  Eğitimin  demokratikleşmesi;  eğitim
               Eğitimin  demokratikleşmesi  için  öncelikle  okulların  demokratik  bir  yapıya  kavuşturulması
                                                                                                                           hakkından faydalanmanın demokratikleşmesi, eğitimin içeriğinin yani programların ve ders kitaplarının
            hususunda  gerekli  yasal  düzenlemelerin  oluşturulması  gerekmektedir.  Buradan  yola  çıkarak  bu
    106                                                                                                                                                                                                                  107
                                                                                                                           bilimsel  ve  çağdaş  bir  niteliğe  kavuşturulması;  eğitimde  yönetim  ve  denetim  mekanizmalarının  da
            başlık  çerçevesinde  Türkiye’de  eğitimin  demokratikleşmesi,  eğitime  katılım  ve  eğitimde  fırsat  eşitliği
                                                                                                                           demokratikleştirilmesi ile sağlanabilir.
            kavramları tanımlanırken bu kavramlara ilişkin 2002-2024 yılları arasındaki ulusal ve uluslararası üst
            politika  belgelerindeki  gelişim  ve  dönüşüm  incelenmiştir.  Bu  bağlamda  2002-2024  yılları  arasındaki
                                                                                                                              Eğitimin demokratikleşmesi, öğrencilerin düşüncelerini özgürce ifade edebildiği, eleştirel düşünme
            süreçte yaşanan önemli kırılma noktaları dikkate alınarak kronolojik olarak eğitimin demokratikleşmesi,
                                                                                                                           becerilerini geliştirdiği ve bireysel haklarının korunduğu bir ortamı oluşturmayı amaçlamaktadır. Eğitimde
            eğitime katılım ve eğitimde fırsat eşitliği kavramları irdelenmiştir.
                                                                                                                           demokratikleşme  ile,  özellikle  karar  alma  süreçlerine  daha  geniş  katılım,  eğitimde  fırsat  eşitliğinin
                                                                                                                           sağlanması ve bireylerin demokratik değerlerle yetiştirilmesi amaçlanmıştır. Eğitimde demokratikleşme,
            1.  Eğitimin Demokratikleşmesi, Eğitime Katılım ve Eğitimde Fırsat Eşitliği
                                                                                                                           eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanarak eğitim süreçlerinin daha katılımcı, adil ve şeffaf olarak yürütülmesini
               Eğitimin  demokratikleşmesi  sürecine  eğitimin  etkisini  anlamak,  farklı  değişkenlerin  incelenmesini   ve  yaygınlaştırılmasını  içermektedir  (Güçlü,  2020).  Eğitimin  demokratikleşmesi,  eğitim  süreçlerinin
            gerektiren karmaşık bir olguyu ifade etmektedir. Bu araştırmada eğitimin demokratikleşmesi, 2002-              demokratik  ve  insan  hakları  değerlerinin  temel  alınarak  kurgulanması  olarak  değerlendirilmektedir.
            2024 yılları arasındaki ulusal ve uluslararası üst politika belgeleri ve bu tarihlerde kırılma noktası olarak   Öğrencilerin  eleştirel  düşünme  becerilerini  geliştirmeyi,  kendi  hak  ve  sorumluluklarının  bilincinde

            değerlendirilebilecek gelişmeler çerçevesinde tanımlanmaya ve eğitimin demokratikleşmesinin kapsamı            olmalarını ve katılımcı bir eğitim kültürünün oluşturulmasını kapsamaktadır. Eğitim sürecinin otoriter
            çizilmeye  çalışılacaktır.  Eğitimin  demokratikleşmesi  kavramı  eğitime  katılım  ve  eğitimde  fırsat  eşitliği   olmaktan uzaklaşıp, öğretmen ve öğrencilerin birlikte öğrenenler olarak konumlandığı iletişime dayalı
            kavramları ile değerlendirilecektir.                                                                           bir hale gelebilmesidir (Apple, 2011). Eğitimin demokratikleşmesi, eğitim sisteminin herkese eşit fırsatlar
   103   104   105   106   107   108   109   110   111   112   113