Page 17 - Geleceğin İnşası Eğitim 2002-2024

ile öğretmenlere “uzman öğretmenlik” ve “başöğretmenlik” gibi ünvanlar sunarak meslekte ilerleme olmuş, OECD ülkeleri ve AB ülkelerinin ortalamalarının oldukça üzerine çıkmıştır. Eğitime ayrılan bütçe,
fırsatları yaratılmıştır. Öğretmenlerin meslek öncesi yetiştirilmelerinden, mesleğe girişleri, meslek içinde eğitime verilen önem ile doğru orantılı olmaktadır. Sayısal veriler, Türkiye’nin de OECD ortalamasına

ilerlemeleri, sürekli mesleki gelişimleri ile hak, ödev ve sorumlulukları gibi birçok hususları düzenleyen eşdeğer duruma ulaşmış olduğunun kanıtı olarak değerlendirilmektedir (OECD, 2023). Bu durum ülkemiz
öğretmenlik mesleğine özgü 7528 sayılı Öğretmenlik Mesleği Kanunu ise, 18.10.2024 tarihli 32696 adına başarı ve çocuklarımız adına memnuniyet verici bir kazanım olarak değerlendirilmektedir.
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş, söz konusu Kanun ile öğretmenlerin statülerini
2002-2024 yılları arasında Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan tüm bu çalışmaların geleceğin
GELECEĞİN İNŞASI: EĞİTİM (2002-2024)
güçlendirmek, mesleki gelişimlerini ve kariyer ilerlemelerini desteklemek amaçlanmıştır (Resmî Gazete,
inşasına temel oluşturması bakımından önem arz ettiği kuşku götürmemektedir. Nitekim, Türkiye’de
2024). Kanun ile öğretmenlerin hak, ödev ve sorumlulukları ilk defa kanun düzeyinde belirlenmiş olup
özellikle son 22 yılda eğitimdeki atılımları, OECD tarafından yayımlanan “2023 Eğitim Politikası
öğretmenlik kariyer basamakları süreci yeniden düzenlenmiş, bu düzenleme ile Türkiye’de eğitim
Perspektifleri Raporu” içerisindeki “Türkiye’de Erişim ve Kalite Açısından Eğitim Reformlarının
kalitesinin uzun vadeli artmasında önemli bir adım atıldığı belirtilmiştir (OECD, 2023).
Değerlendirilmesi” başlıklı bölümde “2000’li yılların başından itibaren Türkiye’de eğitim kalitesini
Anılan yıl aralığındaki gelişmelere niteliksel bir açılım olarak unutulmamalıdır ki Millî Eğitim Bakanlığı artırma yolunda ilerlemenin yanı sıra her yaştan öğrenci için eğitime erişimi genişletme yönünde önemli
tüm bireylerin bilgiye ulaşmasını kolaylaştırmış, eğitim çalışmalarını rahatlıkla yapabilecekleri ortamları ilerlemeler kaydetmiştir.” ifadesiyle de belirtilmiştir (OECD, 2023). Bu bağlamda “Türkiye Yüzyılı Maarif
oluşturarak eğitimde fırsat eşitliğini sağlayacak “Eğitim Seferberliği” anlayışıyla eğitime katkı sunan Modeli”nin yaşam bulmasına da kaynaklık eden ve 2002-2024 yılları arasında eğitim sürecinde yaşanan

plan ve program hazırlayıp uygulamaya koyma kararlılığını göstermiştir. Bu kararlılık ve inançla Millî değişim, dönüşüm ve gelişmelerin değerlendirilmesi öncelikli bir gerekliliktir.
Eğitim Bakanlığı 2002-2024 yılları arasında özellikle eğitimin demokratikleşmesi ile eğitime erişim
Bu gereklilikten doğan ve nitel bir bakış açısıyla derleme çalışması olarak tasarlanan “Geleceğin İnşası:
ve katılımın önündeki engelleri kaldıran çalışmalar gerçekleştirmeyi amaçlamıştır. Bu amaçla “Haydi
Eğitim 2002-2024” kitabının temelinde ülkemizin eğitim politikasına yön veren Millî Eğitim Bakanlığının
Kızlar Okula”, “FATİH” ve “PİKTES” gibi birçok proje hayata geçirilmiştir (MEB, 2021). Bu projeler herkesin
15 farklı konuya yönelik gerçekleştirdiği yeniliklerin ve ilerlemelerinin eğitime yansımalarını ve bunların
cinsiyet, ırk, din, dil, engellilik veya sosyoekonomik durumundan bağımsız olarak kaliteli eğitime
çıkarımlarını değerlendirmek amaçlanmıştır. Bu kapsamda ilgili konulara ilişkin alan yazında yer alan
erişebilmesi için gerekli adımlar olarak nitelendirilmektedir (Ülker, 2024). Son 22 yıl içerisinde eğitim
önemli çalışmaların taranması, derleme çalışması olarak tanımlanmaktadır (Coşkun ve Gülleroğlu, 2021).
sistemindeki anti-demokratik uygulamalara son verildiği, eğitimde fırsat eşitliğini güçlendirmek için
Belirtilen amaca uygun olarak verilerin analizinde doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Doküman analizi
çok yönlü sosyal politikaların hayata geçirildiği, eğitime yapılan yatırımların arttırıldığı ve beceri temelli
tekniği, tanımlanan kavramlar hakkında belirli bir anlayış üretmek için genellikle zengin veri kümeleri
eğitim müfredatının uygulandığı görülmekledir. Ayrıca, 22 yıl içerisinde müfredat değişiklikleri, seçmeli
14 sağlamada uygulanabilmektedir (Yin, 1994). Verilerin analizinde ve yorumlanmasında titiz bir teknik 15
ders uygulamasına geçiş, başörtüsü yasağının kaldırılması ve inanç özgürlüğünün sağlanması, zorunlu
olarak kabul edilen doküman analizinde (Bowen, 2009), anlamı yakalama, anlayış oluşturma ve teorik
eğitimin 8 yıldan 12 yıla çıkarılması (4+4+4 düzenlemesi), katsayı uygulamasının ve ağırlıklı ortaöğretim
bilgi üretme amaçlanmıştır (Strauss ve Cobin, 1998). Ayrıca doküman analizi, araştırma hedefleri için
puanının kaldırılması, öğrenci meclisleri ve temsilcilikleriyle yönetime katılımın sağlanması, süreç
verilere ulaşmak üzere belgeleri inceleyerek gerçekleştirilir (Owen, 2014). Prior (2008), belgelerin sosyal
boyunca geliştirilen standartlar ve uygulanan projeler gibi sistematik yasal düzenlemelerin eğitimin
bağlamlarda oluşturulduğu ve her zaman kolektif ürünler olarak görülmesi gerektiği için, dünyada sabit
demokratikleşmesi, eğitime katılım ve eğitimde fırsat eşitliğine olan katkıları kanıta dayalı olarak
ve istikrarlı nesneler olmaktan ziyade konumlanmış ürünler olarak görülmesi gerektiğini belirtmektedir.
yorumlanmaktadır.
Bu araştırmada da “2002-2024 yılları arası Türkiye’de eğitimle ilgili 15 farklı konunun millî eğitim

Bu bağlamda bu gelişmeler, son 22 yılda eğitime yapılan yatırımların göstergesi olarak sistemindeki yansımaları nelerdir?” sorusunu yanıtlamak için ilgili alan yazın incelenmiş, bunun yanı sıra
değerlendirilmelidir. OECD (2023), tarafından yayımlanan “Eğitim Politikası Perspektifleri Raporu” üst politika belgeleri ile birlikte Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlanan diğer dokümanlar (raporlar,
içeriğinde de belirtildiği üzere Türkiye, 2011-2019 yılları arasında temel eğitimden yükseköğretime kadar politika belgeleri, iş birliği protokolleri) ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına ait resmî internet siteleri ve
eğitimin tüm kademelerinde eğitim kurumlarına harcanan bütçenin Gayrisafi Millî Hasıladaki oranını sosyal medya hesapları da incelemeye tabii tutulmuştur.

sürekli artırmış, hatta 2019 yılında bu oranı en fazla artıran (%5,2) OECD ülkesi (OECD ortalaması %4,9)
Millî Eğitim Bakanlığının; 2002-2024 yılları arasındaki değişim, dönüşüm ve gelişim yolculuğunu
olmuştur. Raporda, Türkiye’de 2011-2019 yılları arasında eğitime harcanan bütçedeki artışın (%57)
irdeleyen “Geleceğin İnşası: Eğitim 2002-2024” isimli kitabı 15 farklı başlık altında hazırlanmıştır. Her
Gayrisafi Millî Hasıladaki artıştan (%46) daha yüksek olduğu da özellikle vurgulanmaktadır. Türkiye 2011
bölüm kendi özelinde bir giriş ile başlamış, ulusal ve uluslararası politika belgelerindeki yeri incelenmiş,
ile 2019 yılları arasında eğitim kurumlarına yönelik harcamalarını (GSYİH’ ye oranla) en fazla artıran ülke