Page 196 - Geleceğin İnşası Eğitim 2002-2024

Giriş mal ve hizmetten yararlanma biçiminde faydalar sağladığı için yatırım özelliği göstermektedir. Eğitimin
başladığı dönemden tamamlanıncaya kadar yapılan tüm harcamalar, uzun dönemde kişisel kazanç ve
Eğitim; zamanın ruhuna uygun olarak değişen ve gelişen, birikim ve tecrübeler ışığında yenilenen millî gelir üzerindeki etkileri nedeniyle bir yatırım unsuru olmaktadır (Akt., Gölpek, 2012).
dinamik bir süreçtir. Beşerî sermayenin inşasının toplumsal kalkınmanın ve nihayetinde tüm alanlardaki

ulusal hedeflere ulaşmanın vazgeçilmez unsuru olan eğitim, ülkelerin yatırım yapmak zorunda oldukları Bu açıklamalardan yola çıkılarak eğitim yatırımlarının ülkemizin eğitim sistemini geliştirmek
en gerekli alanlardan biri olmakla birlikte aynı zamanda ülkeler için oldukça kârlı bir yatırımdır (MEB, ve güçlendirmek amacıyla yapılan maddi ve manevi harcamalar olduğu söylenebilir. Millî Eğitim
EĞİTİM YATIRIMLARI VE FİZİKİ ALTYAPI
2023). Yirminci yüzyılın ortalarına kadar fiziksel yatırımlar kalkınma ve ulusal hedeflere ulaşmak için Bakanlığı faaliyet alanları düşünüldüğünde bu yatırımlar; yalnızca derslik, eğitim tesisi inşaatı ve altyapı
başlıca unsur iken yüzyılın ortalarından itibaren beşerî sermaye yatırım olmaya başlamıştır. Türkiye ise çalışmalarıyla sınırlı olmayıp öğretmen eğitimi ve istihdamı, öğretim programı geliştirme, dijital eğitim

21.yüzyılın başlarında hazırlanan en üst politika belgesi olan “Sekizinci Kalkınma Planı”nda politika ve araçlarının ve teknolojik altyapının sağlanması gibi çok geniş bir alanda değerlendirilebilir.
stratejilerini bu doğrultuda belirlemiştir (Türkmen, 2002). Daha sonraki yıllarda hazırlanan eski kalkınma 1.1. Eğitim Yatırımının Önemi ve Etkisi
planları, orta vadeli planlar, yıllık programlar ve bakanlık stratejik planları ile hâlihazırda uygulanmakta
Eğitim yatırımları hem bireyler hem de toplumlar için önemli sonuçlar doğurur. Bireyler, kaliteli bir
olan 12. Kalkınma Planı, Orta Vadeli Program 2025-2027, 2024 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı ve
eğitim sayesinde iş gücü piyasasında rekabet edebilme yeteneği kazanır, daha yüksek gelir elde etme
Millî Eğitim Bakanlığı 2024-2028 Stratejik Planı gibi güncel üst politika belgeleri incelendiğinde de beşerî
fırsatına sahip olur ve yaşam boyu öğrenme kültürünü benimseyebilir. Toplum açısından ise eğitim
sermayeye yönelik politikaların devam ettiği görülmektedir.
yatırımları, toplumdaki işsizlik oranlarının düşmesine, ekonomik büyümenin hızlanmasına ve sosyal
Güçlü Türkiye’nin gelecek iddiasının en önemli odak noktalarından biri beşerî hazinenin niteliğini eşitsizliklerin azalmasına katkıda bulunur. Eğitim yatırımlarının en belirgin etkisi, ekonomik büyüme
artırmaktır. Güçlü toplum güçlü ülke idealine ancak, insana dair yapılacak yatırımların en değerlisi ve üzerinedir. Eğitime yapılan yatırımlar, daha nitelikli bir iş gücü ortaya çıkararak üretkenliği artırır ve
ülkemizin yarınını şekillendirmede en önemli unsur olan eğitime yapılacak yatırımla ulaşılabilir. Millî yenilikçi sektörlerin gelişimine zemin hazırlar. Bu da ülkelerin küresel piyasalarda rekabet edebilme
Eğitim Bakanlığı bu bilinçle hareket etmekte, eğitim alanına yönelik yatırımlarını ve eğitimin fiziksel yeteneğini yükseltir. Sosyal açıdan ise eğitim yatırımları, bireylerin kendilerini gerçekleştirmelerine ve

altyapısına ilişkin çalışmalarını; Kalkınma Planları, Orta Vadeli Planlar, Stratejik Planlar, Performans topluma uyum sağlamalarına olanak tanır. Eğitim, yoksulluk döngüsünün kırılmasına yardımcı olur ve
Programları gibi politika belgelerinde yer alan amaç ve hedefler doğrultunda sürdürmekte ve kendisine sosyal hareketliliği teşvik eder. Aynı zamanda toplumsal huzur ve barış ortamının korunmasında önemli
tahsis edilen bütçe imkânları doğrultusunda hayata geçirmektedir. Bu çalışmada, 2002-2024 yılları bir rol oynar. Böylelikle eğitimli bireyler, demokratik süreçlere daha fazla katılım gösterir ve bu bireylerin
194 arasında eğitim yatırımları çerçevesinde eğitim yatırımının önemi ve etkisi, MEB yatırım bütçesi; toplumsal sorumluluk bilinci de gelişmiş olur. Sonuç olarak eğitim yatırımları hem bireysel refahı artıran 195

fiziksel altyapı kapsamında ise eğitimde fiziki altyapının önemi ve etkisi ile eğitimde fiziki altyapının hem de toplumsal gelişmeyi destekleyen stratejik bir öneme sahiptir. Ekonomik büyüme, sosyal eşitlik
ana göstergesi derslik sayısı ve şube başına düşen öğrenci sayılarına ilişkin analiz ve değerlendirmeler ve bireysel yetkinliklerin gelişimi eğitime yapılan yatırımlar sayesinde sürdürülebilir bir şekilde ilerler.
yapılmış, ilgili kavramlar açıklanmaya çalışılmıştır.
1.2. MEB Yatırım Bütçesi
1. Eğitim Yatırımı
Eğitim, ülkelerin geleceklere yön verdikleri uzun dönemli yatırım olması nedeniyle, eğitime ayrılan

Günlük dilde birçok anlamı olan yatırım kavramı, Türk Dil Kurumuna göre (2024) parayı, gelir getirici, bütçenin bir kısmı cari ihtiyaçlar için kullanırken diğer kısmı yatırım bütçesi olarak kullanılmaktadır.
taşınır veya taşınmaz bir mala yatırma; mevduat, plasman; millî ekonominin veya bir ticaret kuruluşunun 2002’de Millî Eğitim Bakanlığı, merkezî yönetim bütçesinden en büyük payı alan 4. kurum iken 2024

üretim ve hizmet gücünü artırıcı nitelikte olan aktif değerlerine yapılan yeni eklemeler, envestisman; bir yılında en büyük payı alan kurum olmuştur. Aynı dönemde eğitim bütçesinin merkezi yönetim bütçesi
çıkar veya kazanç sağlamak için yapılan davranıştır. Eğitim açısından bakıldığında bir mal veya hizmet içerisindeki payı %10,64’ten %14,61’e yükselmiştir. 2002-2024 yılları arasındaki MEB yatırım ödenekleri
sadece tek dönemde fayda sağladığında bir tüketim malı, sadece gelecekte fayda sağladığında da bir ise aşağıdaki tablolarda sunulmuştur.
yatırım malı olarak değerlendirilir. Bazı mal ve hizmetler hem şimdi hem de gelecekte fayda sağladıkları

için tüketim ve yatırım malı olarak değerlendirilir. Eğitim, bu anlamda sonuncu gruba girmektedir
(Gölpek, 2012). Eğitim, gelecekte verimlilik ve kazanma kapasitesini arttırma, daha fazla gelir, daha fazla